Ernst Thälmann Park

April 1986 Het kenmerkende standbeeld van Lew Kerbel is de blikvanger van het Ernst Thälmann Park (Foto: Bundesarchiv Bild 183-1986-0414-405)

Op de plek waar het Gaswerk Dimitroffstraße gestaan heeft, ontstaat in 1987 een groot wooncomplex met woon-, winkel en recreatiemogelijkheden, ondanks vele burgerprotesten. Het Gaswerk Dimitroffstraße, dat de energievoorziening in de stad sinds het eind van de 19^e eeuw tot begin jaren ’70 verzorgt, zien de mensen vanwege historische en nostalgische motieven liever niet zien verdwijnen. In 1984 wordt toch het historische complex met de grond gelijk gemaakt voor de nieuwe bebouwing en groenaanleg. Enkele gebouwen blijven staan, zoals het gebouw aan de Danziger Straße 101. Een markant kantoorgebouw van het Gaswerk Dimitroffstraße krijgt in 1986 een renovatie en gaat verder als vrij theater, het Theater unterm Dach. Samen met het ernaast gelegen en in 1986 gebouwde WABE vormen de beide gebouwen het vrije culturele centrum met vooral voor jonge regisseurs een mogelijkheid om theater in Berlijn te maken. Het wordt de startplaats voor vele succesvolle, jonge regisseurs en toneelspelers. De naam Theater unterm Dach ontleent het gebouw aan het feit dat de zaal zich op de bovenste verdieping van het gebouw bevindt. Het theater is overigens niet groot. Het bevat 80 plaatsen.

Het standbeeld staat er nog steeds bij de ingang van het park. Op de achtergrond de speciaal voor het park ontworpen Plattenbau, de WHH GT EP, oftewel Wohnhochhaus Großtafelbauweise Ernst Thälmann Park

 

Advertenties

Leipziger Straße

Een historische kleurenfoto, blokken beton in de Leipziger Straße (Foto: Imago)

Een belangrijke verkeersader in hartje Berlijn verbindt de Potsdamer Platz, via de octagoon van de Leipziger Platz met de Spittelmarkt. Oorspronkelijk in 1688 aangelegd is dit de hoofdweg naar Leipzig, de stad waaraan de straat haar naam ontleent. In WO II wordt de bebouwing aan de straat nagenoeg volledig verwoest. Het reconstrueren en wederopbouwen van de straat staat niet hoog op het prioriteitenlijstje van de machthebbers in de DDR en laten het grotendeels braakliggende terrein voor wat het is. De noodzaak iets met de straat te doen wordt nog minder als de bouw van de Muur start. Het wordt een doodlopende straat met de achthoek van de Leipziger Platz midden in de Todesstreifen van de Muur. De octagoon, die voor vele miljoenen bezoekers van het uitzichtplatform aan de Potsdamer Platz aan westelijke zijde altijd duidelijk te zien is geweest.

De Leipziger Straße op een foto uit 2016 richting Spittelmarkt, Beton is nog steeds het beeld. Toch schijnt nog circa 2/3 van de oorspronkelijke bewoners hier te wonen

De Leipziger Platz in 1989 vanaf de Potsdamer Platz gezien. Ongeveer in het midden van de foto begint de Leipziger Straße

De Leipziger Platz in 2016. Nog steeds bouwactiviteiten, niets herinnert er meer aan dat dit ooit Todesstreifen is geweest. De doorgang tussen beide gebouwen is het begin van de Leipziger Straße

Fijne feestdagen Frohe Weihnachten Merry Christmas

Een kerstkaart uit de DDR uit 1983 van Planet Verlag. Het ontwerp is van I. Hoede

Gedenkstätte Berliner Mauer (Bernauer Straße)

Een luchtfoto van het gebied van de Bernauer Straße. In het midden van het beeld de oude Versöhnungskirche, die de regering op 22 januari 1985 heeft laten springen. De kerk stond immers midden in de Todesstreifen

Aan de Bernauer Straße ligt een bewogen stuk geschiedenis in het hoofdstuk van de deling van Berlijn. Het is het toneel geweest van gelukkige, maar zeker ook dramatische momenten.

Een blik op het grensgebied van de Bernauer Straße. Links de palen, die het muurverloop aangeven en in het midden nog bewaard gebleven Muur. De foto is genomen op de voormalige Todesstreifen

Majakowskiring

De dodenwake voor het huis van Wilhelm Pieck in september 1960 aan de Majakowskiring 29 (Foto:  Christopher Volle)

De socialistische geschiedenis in de wijk Pankow begint na afloop van WO II. Het raadhuis in Pankow wordt door de Sovjets als Sowjetische Stadtkommandatur ingenomen. De dichtbij gelegen woonwijk bij het Schloß Schönhausen leek de Sovjets een ideale locatie om de naar de Sovjet Unie gevluchte communistische partijleden terug te laten keren naar het heroverde Duitsland. Partijleden die een belangrijke rol moeten gaan vervullen bij de inrichting van het andere, betere Duitsland. Op 9 augustus 1945 wordt de woonwijk tot Sperrgebiet verklaard en de bewoners moeten hun huizen verlaten. Onteigening en inbeslagname is naoorlogse aldag. Voor alle geallieerde bezettingsmachten is dit trouwens de gewoonste zaak van de wereld.

De Majakowskiring 29 anno nu. Dit monumentale pand is gebouwd in 1917 en is momenteel in particulier bezit

Schloß Schönhausen

Het Schloß Schönhausen op een foto uit 1955 . Van 1949 tot en met 1960 residentie van de president van de Duitse Democratische Republiek, Wilhelm Pieck. Tussen 1960 en 1964 is het de residentie van de Staatsraad, waarna het tot de val van de Muur als gastenverblijf wordt gebruikt voor gasten van de regering van de DDR (Foto: Bundesarchiv Bild 183-35067-0002)

In de 18^e eeuw wordt op het kruispunt van de Schloßallee met de Schloßstraße een zomerresidentie van de Hohenzollern gebouwd. Het slot, wat WO II redelijk ongeschonden doorkomt, ligt na 1945 in de Sovjet sector en wordt geconfisceerd als officierscasino en later als internaat en school voor de kinderen van de Sovjet officieren. Hoe dichter men komt bij de officiële oprichting van de DDR, des te meer trekken de Sovjets zich terug uit hun invloedzone. Zo ook bij het Schloß Schönhausen. Vanaf 1949 wordt het slot, wat op loopafstand ligt van de Majakowskiring, de plek voor de ambtszetel van de eerste president van de DDR, Wilhelm Pieck. Bijna vanaf hetzelfde moment krijgt het slot het adres Tschaikowskistraße 1.

Schloß Schönhausen anno nu. Gerenoveerd en toegankelijk voor publiek. Een bezoek in dit veelzijdige slot is absoluut de moeite waard

Funkhaus Nalepastraße (Rundfunk DDR)

1970: Het Funkhaus nog volop in bedrijf. Op dit terrein is een ‘kleine stad’ ontstaan wat werk biedt aan circa 3.000 mensen

Op 2 mei 1945, wanneer de slag om Berlijn gestreden is, wordt door de Sovjettroepen het Haus des Rundfunks aan de Masurenallee bezet. Een compagnie onder leiding van majoor Popow is hiervoor verantwoordelijk. Op zich niet vreemd als men bedenkt dat majoor Popow het gebouw op zijn duimpje kent omdat hij hier als radiotechnicus van 1931 tot 1933 heeft gewerkt. Ondanks dat het gebouw na de verdeling van Berlijn in juli 1945 in de Britse sector terechtkomt, vinden hier vanaf 13 mei 1945 de eerste uitzendingen plaats van de door de Sovjet bezettingsmacht gecontroleerde Berliner Rundfunk. Het actualiteitenprogramma Radio Berlin wordt het eerste programma van de Berliner Rundfunk, de Oost-Duitse radiozender. Al gauw leidt deze situatie tot spanningen tussen de vier geallieerde bezettingsmachten. De overwegend communistische medewerkers en de censuur van niet-communistische bijdragen leidt tot oprichting van het RIAS, de Amerikaanse tegenhanger van de Berliner Rundfunk. Aan de Masurenallee worden borden geplaatst die duidelijk maken dat het zendergebouw geen West-Berlijnse zender herbergt.

Veel gebouwen staan er nu nog steeds, maar zijn aan de buitenkant aan verval en verwaarlozing onderhevig

Sowjetisches Ehrenmal Berlin Buch

Aan de Wiltbergstraße vinden we nog een herdenkingsmonument voor de vele gevallen Sovjet soldaten tijdens WO II. Een ingetogen monument, zeker niet te vergelijken met de drie grootste in Berlijn, dat staat op een afgeschermd stuk van het prachtige Schloßpark Buch. Tussen 1947 en 1948 onstaat hier een begraafplaats en gedenkteken voor gestorven soldaten naar het ontwerp van Johann Tenne. Ongeveer 200 strijders krijgen in eerste instantie onder het monument hun laatste rustplaats. Als in 1949 het Sowjetisches Ehrenmal Schönholzer Heide gereed is, worden deze 200 militairen daar herbegraven.

Een bescheiden Ehrenmal ontworpen door Johann Tenne, maar daarom niet minder indrukwekkend

Jugendhochschule Wilhelm Pieck (Waldhof am Bogensee)

 

Op deze foto uit 1946 staat nog de originele belettering die Goebbels liet aanbrengen

Hemelsbreed op nog geen 10 kilometer van de Wandsiedlung Wandlitz en op zo’n 15 kilometer van de stadsgrens van Berlijn ligt aan de Bogensee een landgoed met een bewogen historie. We vinden in een rustieke, bosrijke en idyllische omgeving de voormalige buitenvilla van minister van Volksvoorlichting en Propaganda Joseph Goebbels.

Wanneer de FDJ goed en wel gesetteld is, geven zij het gebouw een verfje en vervangen de tekst Waldhof am Bogensee in Jugendhochschule Wilhelm Pieck

Na WO II wordt deze villa gebruikt als kaderschool van de Freie Deutsche Jugend, de Jugendhochschule Wilhelm Pieck.

Tegenwoordig wordt de gevel gesierd met het eenvoudige Bogensee

Sowjetisches Ehrenmal Treptower Park

Het Sowjetische Ehrenmal Treptower Park op een foto uit 1967 (Foto: Bundesarchiv Bild 183-F0628-0301-006)

Ingeklemd tussen de Spree, de Bulgarische Straße, Am Treptower Park, de Elsenstraße en doorkruist door de Puschkinallee ligt het immense Treptower Park.  Het park meet een niet geringe omvang van ruim 88 hectare. Het centrum van het park wordt gedomineerd door het Sowjetisches Ehrenmal Treptower Park, ook wel Treptower Ehrenmal genoemd. Een van de vier gedenkplaatsen voor de gesneuvelde Sovjet soldaten die hun leven hebben gegeven voor de bevrijding van Berlijn, naast het Sowjetisches Ehrenmal Tiergarten, het Sowjetisches Ehrenmal Schönholzer Heide en het kleinere Sowjetischer Ehrenfriedhof op Parkfriedhof Marzahn. Stuk voor stuk toch ook paradoxale eerbetonen aan weliswaar de medebevrijders van nazi-Duitsland, maar ook aan plunderende, zuipende en verkrachtende soldaten. Vanwege het laatste zijn vele diepe wonden in Berlijn achtergelaten en wordt het monument door de Oost-Duitse vrouwen die het einde van WO II hebben meegemaakt ook wel het Grab des unbekannten Vergewaltigers (het graf van de onbekende verkrachters) genoemd.

Anno nu nog steeds goed onderhouden. Duitsland heeft zich verplicht de Sovjet monumenten voor onbepaalde tijd onberispelijk te verzorgen